भेव लागलं का बाप आन् कन्हतानी माय आठोते!

भेव लागलं का बाप आन् कन्हतानी माय आठोते!

पंधरा दिसा पह्यलची गोठ हाय. मी कार्यकरमावून नागपूरवून राती टॅक्सीत वापेस येतानी समोरच्या संग बोलाले मांगच्या सीटवून उकड झालो आन् त्याच वक्ती खाली आलेल्या सडकीच्या खडय़ात गाडी दनकली. हलक्या आंगाले कमरीपासी असा झटका बसला म्हनानं का आपसूक तोंडातून निंघालं बाप रे! झटका असा झनानला म्हनानं का माहं मले मालूम. दुसर्‍या दिसी ओयखीच्या दुकानदाराकडून गोया घेतल्या, म्हनलं जमून जाईनं. तिसर्‍या दिसी माहूरले कार्यकरम. एक मन म्हने दुखन वाढन बरं, पन दुसर मन म्हने त्यायनं पत्रिका छापल्या, हॅँडबिल वाटले. आपनं सबद् देल्ला हाय गेलो पाह्यजे. गेलो पन उभ राहून कार्यकरम कराची ताकत नोती. चायीस वर्सात पह्यल्यांदा कुर्सीवर बसून कार्यकरम केला. वापेस येतानी जानवतं होत बरं का आंगभर होते पन खुसी एक होती का सब्द पडला नाई. आलो, झोपलो पन कडयी फेरता ना ये. इतका अकडलो का सकायी पोरानं आन् पोरीनं अधार देल्ला तरी उठून बसता ना ये. थोडी हालचाल झाली का असी चमक निंघे ना ते कय सांगून समजत नाई, भोगाचं लागते. कय लागली का तोंडातून फकस्त निंघे मा. . वो. . भेव लागलं का बाप आन् कन्हतानी माय आठोते. हे दोनी अधार मानसाले अस्ते तवायी असते आन् नस्ते तवायी असते. कवा कवा असतांनी आपल्याले कदर नाई वाटत पन नसल्यावर्त ध्यानात येते. कायी लोकं म्हनोत का जितकं मायच्यावर लेयल्या गेल मंग ते कवितेच्या रूपानं असो का कथेच्या, तितलं बापावर नाई लेयल्या गेलं. खरं हाय ते पन त्याचं कारन हेयी असू शकते का बाप सोसते पन बोलत नाई आन् माय ते आपल्या आसवाच्या रूपानं बोलून जाते. आमच्या पिढीच्या बापानं कवा लाडावलं नाई म्हूनचं वाट्टे का आमी सरके सुदे निंघालो. त्यायले पिरेम नव्हत असं नाई पन ते फनसा सारकं , वरतून काटे आन् आतून गरचं. गर म्हून समजाले उसीर लागत असनं! तसयी पाहा बरं आपनं जसं म्हनतानी मायबाप म्हंतो तसं बापमाय म्हन्तो का? वरच्यानं तिचा नंबर आंधी लावला कानी? आउन का, 'स्वामी तिन्ही जगाचा आई विना भिकारी.' बापाची उब घोंगडीची तं मायची वाकयीची. मंग त्या गरमाईत आन् नरमाईत फरक पडनचं कानी? मायची पोरायसाठी जे सर्कस चालु राह्यतेना का ते इचारू नोका. एकडाव आमी लहान असतानी मोठय़ा भावाले त्याच्या शायेतल्या दोस्तायसंग माहूरले जाचं होत. तवा माहूरले जानं आता सारकं काई सरकं सुद नोत. माय झाकटीत सकायीचं चार वाजता उठली. त्याच्या संग दसम्या द्या साठी सैपाकाले लागली. माय म्हंजे अनपुर्नाची लेक. तिच्या दसम्या का निर्‍या एकटय़ा पुरत्या राहे का? चांगल्या दोन चार जनाले पुरतीन इतक्या. त्याच्यातल्या एका पोयीले दुसरी पोयी लावून त्याच्यावर झुनक्या सारक घट चून. एका पोयीवर्त ताथी केलेली तियाची चटनी. मायच्या हातची तियाची चटनी असी चवदार होये कानी का खानारा जलमभर इसरनारचं नाई. एका पोयीवर आंब्याच्या रायत्याच्या पाच, सात फोडी. हे सारं एका मोठय़ा कागदावर्त गुंडायून पांढर्‍या भक धुतलेल्या धोतराच्या पालवात बांधलं का झाली शिदोरी तयार. आमच्या गावापासून आमच्या तालुक्याचं गाव; दारवा सात मैल. तिथ नईन सिनीम्याची टाकीज बांधली होती, वर्षा. थो जमानायी सिनेमाच्या शौकाचा होता. पन आमचे बावाजी नाना, त्यायले काई पोरायनं सिनिमाले जान आवडे नाई. तवा राजकपूरचा कोन्ता तरी भाई फेमस सिनिमा लागल्याच्यान बोरीचे बरेच लोकं रोज जाऊन राह्यले होते. तवा जाचं म्हंजे सायकलनं, पन घरची सायकल नेली तं नानाले मालूम पडीन म्हून मंधव्या भावानं एका दोस्ताची सायकलं मांगून ठुली होती. दोन दिसापासून मायच्या मांग लावून त्यानं मायले राजी केलं होत. सामोरून आलं तं नानाले समजते म्हून मायनं त्याले बजाराकडच्या रस्त्याकून असलेल्या दाठय़ाकून घरात घ्याचं कवूल केलं होत. अर्धी रातयी उलटून गेली तरी याचा पत्ता नाई. मायच्या डोयाले झप नाई. थोडा टाईम झाला का खिडकीतून भायेर पाहे, पन अंधारासिवाय बाकी काय दिसन? तिच्या कायजाची धडधड वाढली. जाऊ देल्ल्याचा पस्तावा वाटाले लागला. दोन दोन खेपा देवाले हात जोडे. एखांदा नवसयी कबूल करून टाकला असनं. आखरीले दाठ्ठा वाजला. तिनं दाठ्ठा उघडून आतनी घेतलं. तिले इतला राग आला होता पन जवा त्यानं कारन सांगतलं का 'वापेस येतानी सायकल भाहेर काढल्यावर दिसलं का सायकलं पंचन झाली हाय. इतक्या राती दुकान कुठचं. मंग पैदलच निंघालो.' तिनं त्यालेचं छातीसी धरलं. तिच्या डोयात टपटप आसू. आमी लहान असतानी शायेत जाले लागलो का जे पाटी राहे ते तवा गोटय़ाची राहे मंग टपराच्या निंघाल्या. जसा जमाना तस्या पाटय़ा. आतातं मले वाट्टे पाटय़ा बंदच झाल्या का काय? त्यावक्ती ते पाटी का एखांद्यावक्ती फुटली का माह्या पोटात खड्डाच पडे, काऊन का बापाले समजलं तं झोडपल्या बिगर गती नाई. मंग त्याच्यावर्त एकच उपाव व्हाया माय. मी चवथीत असतानी एका दिसी सांजीले खेयून घरी आलो आन् थोडय़ा वक्तानं जे तापीनं फनफनलो का काई इचारू नोका. रातभर डोयाले डोया नाई, निरा कन्हत. पन रातभर कन्हतानी मावो . . . म्हनो; यावर 'ओरे बाबू' असा मायचा आवाज आला नाई असं झालं नाई. एक वाचलेली कविता आठोते एखांदा सबद् मांग पुढ होऊ शकते. 'नवरा म्हणाला वात लहान कर मला झोप येत नाही पोरगा म्हणाला वात मोठी कर मला वाचता येत नाही वात वर खाली करण्यातचं मायची रात निघून गेली' ते असीचं भरडत राह्यली तरी जीव पाखडत राह्यली. म्हून तं तिच्यावर जास्त लेयल्या गेलं असनं का लेक? (लेखक हे नामवंत वर्‍हाडी कथाकार आहेत. 'बॅरिस्टर गुलब्या' हा त्यांचा एकपात्री कार्यक्रम अत्यंत लोकप्रिय आहे.) पेशवे प्लॉट, यवतमाळ भ्रमणध्वनी - 9420551260